Het thema Pgb-gebruik geeft een beeld van het aantal personen in Nederland dat een persoonsgebonden budget gebruikt voor zorg.
Pgb-gebruik vanuit de verschillende wetten
Sinds 2015 wordt langdurige zorg gefinancierd vanuit meerdere wetten: de Wet langdurige zorg (Wlz), de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo-2015), de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Jeugdwet (Jw). Vanuit deze wetten kan zorg worden afgenomen als zorg in natura of als een persoonsgebonden budget (pgb). Bij een pgb beheert de budgethouder (of vertegenwoordiger daarvan) het zorgbudget en koopt zelf zorg in door overeenkomsten met zorgverleners af te sluiten. De zorgverlener declareert de zorg op het pgb van de budgethouder. Hierbij hebben zorggebruikers de keuzevrijheid om één of meerdere zorgverleners in te schakelen voor het leveren van delen van de benodigde zorg.
De verschillende wetten voorzien in verschillende soorten zorg voor verschillende typen zorgbehoevenden. De jeugdwet is er voor zorg en ondersteuning van zorgbehoevende jongeren. De Wmo 2015 steunt mensen met een ziekte of beperking om zelfstandig te wonen en actief te zijn in de maatschappij. De Zvw vergoedt voornamelijk medische kosten en daarnaast wijkverpleging. De Wlz is er voor blijvende 24-uurs zorg. Niet alle zorg kan via een pgb’ worden afgenomen. Zo zijn in de Zvw bijvoorbeeld ziekenhuiszorg of huisartsenzorg niet met een pgb in te kopen, maar wel medische kindzorg thuis, wijkverpleging en palliatief terminale zorg. En zijn in de Wlz de GGZ-B zorgprofielen niet als pgb te verzilveren.
De diversiteit in de doelgroep en zorg soorten levert per wet een verschillend beeld van de populatie zorggebruikers. Daar waar in de Jeugdwet vrijwel alle pgb houders (logischerwijs) onder de 18 zijn, zijn ze in de Wmo vrijwel allemaal boven de 18. In de Wlz valt op dat pgb-houders relatief jong zijn; de grootste groep is onder de 65, terwijl de grootste groep mensen met toegang tot de Wlz (ongeacht de financieringsvorm) ouder dan 65 is.
Pgb-gebruik per wet en leeftijd, 2022*
| Zorgwet en zzp volgens indicatie | Jonger dan 18 jaar | 18 tot 65 jaar | 65 jaar of ouder |
|---|---|---|---|
| Jeugdwet | 10355 | 255 | 0 |
| Wlz | 7865 | 36545 | 17895 |
| Wmo | 0 | 18780 | 12950 |
| Zvw | 930 | 5530 | 5345 |
Toename PGB gebruik Wlz, daling Zvw en Wmo
De afgelopen jaren zijn er tegengestelde ontwikkelingen te zien in het gebruik van het persoonsgebonden budget binnen de verschillende wetten. In de Wlz stijgt het aantal pgb-houders jaarlijks, van 33 duizend cliënten in 2015 naar 62 duizend cliënten in 2023. In de door gemeenten uitgevoerde wetten (Jeugdwet en Wmo-2015) is daarentegen een daling waar te nemen in het pgb-gebruik. Bij de Wmo daalde het aantal budgethouders met meer dan de helft van 76 naar 32 duizend, ook in de Jeugdwet halveerde het aantal cliënten met een pgb, van 25 naar 11 duizend. Het gebruik van het Zvw pgb laat in deze jaren minder sterke trends zien, en schommelde tussen 2015 en 2020 rond de 15 duizend cliënten. De laatste twee jaar is er een lichte daling waar te nemen, met zo’n 12 duizend budgethouders op de peildatum in 2023.
Personen met een pgb per wet
| | Jeugdwet | Wlz | Wmo | Zvw |
|---|---|---|---|---|
| 2015 | 24970 | 32740 | 75880 | 15300 |
| 2016 | 18770 | 38510 | 60640 | 14105 |
| 2017 | 17610 | 39825 | 55340 | 15055 |
| 2018 | 15995 | 42070 | 51220 | 15725 |
| 2019 | 15285 | 45225 | 48670 | 15800 |
| 2020 | 13785 | 48800 | 45385 | 15060 |
| 2021 | 12410 | 55365 | 39055 | 13580 |
| 2022 | 11260 | 59785 | 34340 | 12505 |
| 2023* | 10610 | 62310 | 31730 | 11805 |
* voorlopige cijfers
In de StatLine MLZ tabel Personen met pgb; persoonskenmerken kunnen cijfers over persoongebonden budgetten vanuit de verschillende wetten worden uitgesplitst naar leeftijd, geslacht en huishoudtype van de budgethouder.
In de StatLine MLZ tabel Personen met een pgb; aantal zorgverleners, zorgzwaartepakket kunnen cijfers over personen met een besteed pgb worden uitgeplitst naar zorgwet, leeftijd en geslacht van de budgethouder en (bij Wlz, Wmo en Jeugdwet naar) aantal zorgverleners.
In de StatLine MLZ tabel Personen met pgb; besteding budget, zorgzwaartepakket kunnen cijfers over personen met een besteed pgb uitsplitst worden naar leeftijd en geslacht van de budgethouder en besteding binnen en buiten het huishouden.
In de StatLine MLZ tabel Zorgovereenkomsten pgb; kenmerken budgethouder, type, zorgzwaartepakket kunnen cijfers over zorgovereenkomsten uitsplitst worden naar leeftijd en geslacht van de budgethouder en type overeenkomst.
Voor een nadere toelichting op deze cijfers en de gebruikte methoden: Korte Onderzoeksbeschrijving Gebruik en besteding persoonsgebonden budget
In de tabel 'Personen met gebruik Wlz-zorg; leveringsvorm, zorgzwaartepakket' op StatLine MLZ kunnen cijfers over personen met een besteed Wlz pgb uitsplitst worden naar leeftijd en geslacht van de budgethouder en naar leveringsvorm (al dan niet in combinatie met zorg in natura) en zorgzwaartepakket van de indicatie van het CIZ.